علل و عوامل خطرساز واریس وریدی: راهنمای جامع برای بیماران
علل و عوامل خطرساز واریس وریدی: راهنمای جامع برای بیماران
رگ‌های واریسی وریدی (واریس) رگ‌های پیچ خورده، متورم و آبی رنگی هستند که اغلب در پاها ظاهر می‌شوند. این عارضه ناشی از ضعف یا آسیب دریچه‌های درون رگ‌ها است که وظیفه دارند جریان خون را به سمت قلب هدایت کنند. هنگامی که دریچه‌ها ضعیف می‌شوند، خون می‌تواند به عقب برگردد و در رگ‌ها جمع شود، که منجر به ایجاد واریس می‌شود. علل و عوامل خطرساز متعددی در بروز واریس وریدی دخیل هستند. در این مقاله، با نگاهی تخصصی اما قابل فهم برای عموم، به بررسی علل و عوامل خطرساز واریس وریدی می‌پردازیم.
درک سیستم گردش خون وریدی (سیستم وریدی)
برای درک بهتر علل واریس، ابتدا باید با نحوه عملکرد سیستم گردش خون وریدی آشنا شویم. سیستم وریدی شبکه‌ای از رگ‌ها است که خون را از اندام‌ها به قلب باز می‌گرداند. برخلاف سرخرگ‌ها که خون را با فشار زیاد از قلب به سایر نقاط بدن می‌رسانند، رگ‌های وریدی خون را برخلاف جهت جاذبه به سمت قلب هدایت می‌کنند. دریچه‌های موجود در رگ‌های وریدی مانند دریچه‌های لولایی عمل کرده و اطمینان حاصل می‌کنند که خون به عقب برنگردد.
علل و عوامل خطرساز واریس وریدی
• سابقه خانوادگی: داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به واریس، یکی از مهم‌ترین عوامل خطرساز است. اگر یکی از والدین شما دچار واریس باشد، احتمال ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد.
• جنسیت: زنان به دلیل تغییرات هورمونی در دوران بارداری، یائسگی و مصرف قرص‌های ضد بارداری، بیشتر در معرض ابتلا به واریس هستند.
• چاقی: اضافه وزن و چاقی فشار اضافی بر رگ‌های پا وارد می‌کند و خطر ابتلا به واریس را افزایش می‌دهد.
• بارداری: همانطور که گفته شد، تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند باعث ضعیف شدن دیواره رگ‌ها و دریچه‌ها شود.
• ایستادن یا نشستن طولانی مدت: مشاغلی که نیازمند ایستادن یا نشستن طولانی مدت هستند، مانند آرایشگری، پرستاری و کارهای اداری، می‌توانند خطر ابتلا به واریس را افزایش دهند.
• سن: با افزایش سن، خاصیت ارتجاعی رگ‌ها کاهش می‌یابد و این امر می‌تواند منجر به واریس شود.
• لخته شدن خون: لخته شدن خون در رگ‌های عمقی پا (ترومبوز ورید عمقی) می‌تواند به دریچه‌های رگ‌ها آسیب برساند و منجر به واریس شود.
علائم و نشانه‌های واریس وریدی
رگ‌های واریسی اغلب قابل مشاهده هستند و به صورت رگ‌های آبی یا بنفش رنگ، پیچ خورده و متورم در پاها ظاهر می‌شوند. سایر علائم و نشانه‌های واریس وریدی عبارتند از:
• درد، سنگینی و خستگی در پاها، به ویژه در انتهای روز
• سوزش، خارش و احساس گرما در اطراف رگ‌های واریسی
• تورم پاها، به ویژه در مچ پا
• تغییر رنگ پوست در اطراف رگ‌های واریسی (قهوه‌ای یا قرمز)
• زخم‌های وریدی (در موارد شدید)
عوارض احتمالی واریس وریدی
اگرچه واریس وریدی معمولاً عارضه جدی‌ای محسوب نمی‌شود، اما در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به عوارض زیر شود:
• خونریزی: رگ‌های واریسی نزدیک سطح پوست به راحتی دچار پارگی و خونریزی می‌شوند.
• عفونت: زخم‌های وریدی می‌توانند محل مناسبی برای رشد باکتری‌ها باشند.
• لخته شدن خون: در موارد نادر، لخته خون می‌تواند در رگ‌های واریسی ایجاد شود.
تشخیص واریس وریدی
تشخیص واریس وریدی معمولاً با معاینه فیزیکی توسط پزشک متخصص قلب و عروق (کاردیولوژیست) انجام می‌شود. پزشک همچنین ممکن است از روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی داپلر برای بررسی جریان خون در رگ‌ها استفاده کند.
روش‌های درمانی
• تغییرات سبک زندگی: اولین قدم در درمان واریس، ایجاد تغییرات ساده در سبک زندگی است، از جمله:
o کاهش وزن در صورت اضافه وزن یا چاقی
o ورزش منظم، به ویژه فعالیت‌هایی که باعث تقویت عضلات پا می‌شوند مانند پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری
o استفاده از جوراب‌های واریسی برای فشرده سازی پاها و بهبود جریان خون
o بالا بردن پاها در زمان استراحت به گونه‌ای که بالاتر از سطح قلب قرار گیرند
o اجتناب از ایستادن یا نشستن طولانی مدت
• اسکلروتراپی: در این روش، ماده‌ای شیمیایی به داخل رگ‌های واریسی تزریق می‌شود که باعث بسته شدن آن‌ها می‌شود. این روش سرپایی بوده و عوارض جانبی کمی دارد.
• درمان با لیزر: در این روش، از لیزر برای بستن رگ‌های واریسی استفاده می‌شود. درمان با لیزر نیز سرپایی بوده و عوارض جانبی کمی دارد.
• جراحی ورید استریپینگ (phlebectomy): در این روش، جراح یک برش کوچک ایجاد کرده و ورید صافن (رگ اصلی در سطح داخلی ران) را خارج می‌کند. این روش معمولاً برای درمان رگ‌های واریسی بزرگ استفاده می‌شود.
• ابلیشن فرکانس رادیویی (RFA): در این روش، از انرژی رادیویی برای گرم کردن و بستن رگ‌های واریسی استفاده می‌شود. RFA یک روش کم تهاجمی است که به بیهوشی عمومی نیاز ندارد.
پیشگیری از واریس وریدی
اگرچه نمی‌توان به طور کامل از ابتلا به واریس وریدی پیشگیری کرد، اما با رعایت نکات زیر می‌توان خطر ابتلا به آن را کاهش داد:
• حفظ وزن ایده‌آل
• ورزش منظم
• اجتناب از ایستادن یا نشستن طولانی مدت
• بالا بردن پاها در زمان استراحت
• پوشیدن جوراب‌های ساق بلند در دوران بارداری
• استفاده از کفش‌های راحت با پاشنه کوتاه
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟
در صورت مشاهده هر یک از علائم و نشانه‌های واریس وریدی، به ویژه در صورت درد، تورم یا تغییر رنگ پوست، به پزشک متخصص قلب و عروق (کاردیولوژیست) مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان به موقع می‌تواند به جلوگیری از عوارض واریس وریدی کمک کند.
جمع‌بندی
واریس وریدی مشکلی شایع است که باعث ایجاد رگ‌های پیچ خورده، متورم و آبی رنگ در پاها می‌شود. این عارضه ناشی از ضعف یا آسیب دریچه‌های درون رگ‌ها است. عوامل متعددی از جمله سابقه خانوادگی، جنسیت، چاقی، بارداری و ایستادن یا نشستن طولانی مدت می‌توانند خطر ابتلا به واریس را افزایش دهند. در صورت مشاهده علائم واریس، به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید. درمان‌های مختلفی برای واریس وریدی وجود دارد که بسته به شدت علائم و وضعیت بیمار انتخاب می‌شود. با رعایت نکات پیشگیرانه، می‌توان خطر ابتلا به واریس را کاهش داد.
نظرات
در حال حاضر نظری ثبت نگردیده
